در كشور ما عبارت نادرستي متداول شده است كه خانم باردار بايد به جاي دو نفر غذا ميل كند! توصيههاي قديمي، سالهاست كه با اطلاعات امروزي قابل توجيه نيست.
در سه ماه اول بارداري، قسمتهاي مختلف بدن با وضعيت جديد هماهنگ ميشوند. اين پديده ممكن است براي عدهاي از خانمهاي باردار مشكلات فراوان جسمي و روحي به وجود آورد به عنوان مثال حالتهاي تهوع يا استفراغهاي صبحگاهي و ناخوشايند بودن بعضي غذاها، تمام اين پديدهها ناشي از تغييرات هورموني و اغلب نيز بيضرر است و هنگامي كه بدن به وضعيت جديد عادت كرد، خود به خود از بين ميروند.
با وجود اين، فراموش نشود كه خانمهاي باردار بايد از نظر روحي و جسمي مورد حمايت قرار گيرند و در اين ميان، يك غذاي مغذي براي ايشان ميتواند نقش مهمي ايفا كند. اصول تغذيه خانمهاي باردار همان تغذيه صحيح و سالم است.
1. افزايش وزن به سلامت مادر و جنين آسيب ميرساند
پز
شكان و متخصصان تغذيه هميشه خطرات ناشي از افزايش وزن را گوشزد ميكنند. اكثر خانمهاي باردار چاق، نوزادان چاق به دنيا ميآورند و يكي از مشكلات زايمانها نيز همين است. عوارض ناشي از تغذيه زياد در دوران بارداري ممكن است سبب افزايش فشارخون، اختلالات عملكرد كليه، مشكلات عروقي (واريس) و دردهاي عضلاني در ناحيه ران شود.
2. چاقي يعني وجود كالري بيش از نياز بدن
چاقي اصولا زماني به وجود ميآيد كه بدن به دليل مصرف مواد غذايي فراوان، بيش از نيازش كالري دريافت كند. نياز به كالري در دوران بارداري بسيار كمتر از آنچه عموما گفته ميشود، افزايش مييابد. براي مثال از چهار ماهگي بيش از 2600 كيلو كالري در روز و از هفت ماهگي نيز بيش از 2800 كيلوكالري در روز نياز نيست. بهترين وسيله كنترل افزايش وزن، وزن كردن به طور منظم است. هرگز فراموش نكنيد كه نبايد فقط در دوران بارداري به تغذيه كامل و صحيح توجه كرد بلكه بايد هميشه به آن توجه داشت. تغذيه صحيح يعني بدن انسان تمام مواد غذايي مورد نياز روزانه خود را به اندازه كافي و با نسبتهاي دقيق به دست آورد.
بارداري يك بيماري نيست بلكه بخشي از زندگي طبيعي يك زن است. به همين دليل در دوران بارداري به يك رژيم مخصوص نياز نيست، اما تغذيه بايد
كامل و مغذي باشد
بايد توجه داشته باشيم كه تغذيه خانمهاي باردار مانند ساير خانمهاست و به كالري يا مواد غذايي بيشتر (چربيها، پروتئينها و…) نياز ندارند، اما احتياج بيشتري به ويتامينها و مواد معدني دارند.
براي مثال مصرف روزانه نيم ليتر شير، هم پوششدهنده كافي براي كلسيم روزانه است و هم مواد ديگري نيز همراه دارد. مواد غذايياي كه به طور معمول استفاده ميشوند، اغلب نميتوانند آهن مورد نياز بدن خانم باردار را تامين كنند.
از چهارمين ماه بارداري، بدن آهن بيشتري نياز دارد. مصرف هفتگي جگر، ميتواند اين نياز را پوشش دهد و همزمان مصرف ويتامين C باعث ميشود آهن مواد غذايي بهتر مورد استفاده بدن قرار گيرد. با توجه به اين كه نياز به آهن در خانمهاي باردار به طرز قابل توجهي بالاست، بنابراين با تجويز پزشك، در صورت نياز از قرص آهن استفاده شود.
3. نمك مضر است
بدن انسان، روزانه فقط به يك تا سه گرم سديم به شكل نمك نياز دارد، اما متاسفانه امروزه اين ماده تا 15 گرم در روز نيز مصرف ميشود چراكه اغلب غذاها، خواه ناخواه، داراي مقادير بسياري نمك (نمك مخفي) هستند به همين دليل انسان بايد از مصرف نمك اضافي خودداري كند.
4. به اندازه كافي آب بنوشيد
به اندازه كافي نوشيدني ميل كنيد. نوشيدن آب براي بدن بسيار ضروري است. آب در واقع،بخش اصلي خون و وسيلهاي براي حمل مواد غذايي به تمام سلولهاي بدن است. بجز آبي كه همراه مواد غذايي مصرف ميشود،روزانه تقريبا به 2ليتر مايعات نياز داريم كه ميتوان از آب،چاي و قهوه كه هيچ كالري ندارند،براي تامين مايعات بدن استفاده كرد. در سه ماه آخر بارداري نبايد بيش از ميزان گفته شده،آب بنوشيد زيرا در اين دوران،بدن درحالتي است كه آب را حفظ ميكند و به همين دليل بايد در مصرف نمك نيز بسيار كنترل شده عمل كرد. نمك باعث ميشود آب،مدت بيشتري در بدن بماند.
5. شش وعده غذا به جاي سه وعده اصلي
با مصرف غذا به صورت وعدههاي بيشتر،دستگاههاي مختلف بدن بهتر ميتوانند روي مقدار غذاي مصرفي،عمل گوارش را انجام دهند. علاوه بر اين بايد بدانيم كه ضمن مصرف مواد غذايي بايد به مغذي بودن آن نيز توجه كنيم چون اين مساله سبب ميشود روند رشد جنين سالم و صحيح و زايمان نيز راحت باشد. يك توصيه بسيار مفيد در مورد خانمهاي باردار و فرزندشان كه البته ارتباط مستقيمي با تغذيه ندارد، خودداري صددرصد از كشيدن سيگار است.صدمات فراوان اين مساله به مادر و جنين مدت هاست به اثبات رسيده است. البته توصيه ما اين است كه آن را براي هميشه ترك كنيد. فراموش نكنيد: هر آنچه به سلامت مادر صدمه برساند، سلامت جنين و نوزاد را نيز تهديد ميكند.
جام جم – دكتر اسدالله رجب
متخصص اطفال و ديابت
