سنـدرم بـی قـراری پـا وضعیتی است که حین نشستن یا
دراز کشیدن، در نواحی پاها فوق العاده احساس ناراحتی
و بی قراری می کنید. ایـن مشکل معمولاً باعث می شود
احساس کنید که باید فوراً بلند شـده و کـمی قدم بزنید؛ و
با اینکار احساس ناراحتی و بیقراری در پاهـا از بین میرود.
این بیماری هم در زنان و هم در مردان بوجود می آید، ممکن است در هر سنی فرد را مبتلا کرده و با بالا رفتن سن نیز بدتر شود. سندرم بی قراری پا می تواند باعث برهم زدن خواب شبانه شده —که منجر به خوب آلودگی در روز می شود—و مسافرت را نیز برای فرد مشکل کند.
برای بهبود این وضعیت می توانید تغییراتی در شیوه زندگی خود ایجاد کرده و در جهت مراقبت از خود قدم بردارید. استفاده از دارو نیز گاهی برای بسیاری از مبتلایان به این بیماری کمک کننده بوده است.
علائم و نشانه ها
افراد معمولاً حس ناخوشایند این سندرم را به صورت “درد عصبی، همراه با سوزش و خارش” در نواحی ران ها، ساق پا، و دست ها توصیف می کنند. معمولاً پیش نمی آید که افراد این درد را جزء درد، گرفتگی و کرختی عضلات توصیف کنند. برخی از علائم و نشانه های این بیماری عبارتند از:
حین عدم فعالیت ایجاد می شود: این احساس معمولاً در مواقعی که مدتی طولانی است که دراز کشیده اید و یا نشسته اید، مثلاً در اتومبیل، هواپیما یا در سینما ایجاد می شود.
با حرکت تسکین می یابد: درد این مشکل با بلند شدن و حرکت کردن از بین می رود. مردم معمولاً به طرق مختلف با این مشکل مقابله می کنند—با کشیدن، تکان آهسته پاها، قدم زدن روی زمین، ورزش.
شب هنگام علائم مشکل حادتر می شود: علائم این مشکل معمولاً در طول روز کمتر آزاردهنده هستند و با آمدن شب بدتر می شوند.
باز وبسته کردن پا درطول شب: مشکل خواب رفتن پا با حرکت های دوره ای و متناوب اعضای بدن حین خواب مربوط است. پزشکان سابقاً این مشکل را میوکلونوس یا تشنج ماهیچه ها می نامیدند اما اخیراً آن را حرکت های دوره ای اعضای بدن حین خواب می خوانند. در این روش شما حین خواب بی اختیار پاها را خم کرده و باز می کنید—بدون اینکه از انجام آن آگاه باشید—که معمولاً خواب را برای همسرتان دشوار میکند. این باز و بسته کردن پا ممکن است صدها بار طی شب تکرار شود. اگر پای شما مدام خواب می رود، می توانید این حرکت های باز و بسته کردن را در طول روز نیز انجام دهید. تقریباً چهار نفر از هر 5 نفر افراد مبتلا به سندرم خواب رفتگی پا، در طول شب مدام پاهایشان را باز و بسته می کنند.
خوابیدن یا ماندن در حالت خواب برای اکثر افراد مبتلا به سندرم بی قراری پا مشکل است. بی خوابی حاصل منجر به بروز احساس خواب آلودگی در طول روز می شود اما این مشکل باعث می شود حتی خواب روز را هم نتوانید لذت ببرید.
گرچه سندرم بی قراری پا موجب بروز هیچ نوع مشکل و ناراحتی دیگر نمی شود اما علائم آن از ناراحتی آزاردهنده به وضعیتی واقعاً غیرقابل تحمل متغیر است. درواقع، کاملاً عادی است که گاهی علائم این مشکل شدت می گیرند و در دوره ای موقتاً ناپدید می شوند.
سندرم بی قراری پا ممکن است در هر سنی فرد را گرفتار کند، حتی در دوران کودکی. اکثر بزرگسالانی که به این مشکل مبتلا هستند می توانند به یاد بیاورند که در دوران کودکی نیز با چنین ناراحتی هایی در نواحی پا مواجه می شدند که باعث می شده والدینشان پاهایشان را بمالند تا بتوانند به خواب بروند. اما این مشکل با بالا رفتن سن متداول تر می شود.
عوامل پیدایش
در بسیاری موارد، هیچ عامل مشخصی برای بروز سندرم بی قراری پا وجود ندارد. محققان گمان می برند که این مشکل ممکن است به خاطر عدم توازن ماده شیمیایی دوپامین در مغز باشد. این ماده شیمیایی مسئول فرستان پیام برای کنترل حرکات عضلانی است.
سندرم بی قراری پا معمولاً به صورت ارثی در خانواده منتقل می شود به ویژه اگر فرد از کودکی به این مشکل مبتلا بوده باشد. محققان محل هایی روی کروموزوم ها پیدا کرده اند که ژن سندرم بی قراری پا می تواند در آن وجود داشته باشد.
استرس علائم این سندرم را بدتر می کند. بارداری و تغییرات هورمونی نیز ممکن است به طور موقتی این مشکل را حادتر کنند. خیلی از خانم ها برای اولین بار حین بارداری با این مشکل مواجه می شوند، به ویزه در سه ماهه آخر بارداری. اما، در اکثر این خانم ها، علائم و نشانه های بیماری حدوداً یک ماه پس از وضع حمل برطرف می شود.
در اکثر موارد، سندرم بی قراری پا با هیچ بیماری دیگری در ارتباط نمی باشد. اما گاهاً می تواند با مشکلات زیر همراه باشد:
بیماری عصب ثانویه: این اسیبدیدگی به عصب ها در دست و پا گاهی به خاطر بیماری مزمنی مثل دیابت و اعتیاد به الکل ایجاد می شود.
کمبود آهن: حتی بدون ابتلا به کم خونی، کمبود آهن می تواند عامل پیدایش یا عود کردن سندرم بی قراری پا شود. اگر در سابقه سلامتیتان، خونریزی معده یا روده داشته اید، با قاعدگی های طولانی و شدید روبه رو بوده اید، یا دفعات زیادی خون داده اید، ممکن است کمبود آهن داشته باشید.
نارسایی کلیه: اگر دچار نارسایی کلیه هستید، ممکن است کمبود آهن هم داشته باشید. وقتی کلیه نتواند به خوبی کار کند، ذخیره آهن در خون کم میشود. این مشکل به همراه سایر مشکلات در شیمی خون، می تواند باعث پیدایش یا بدتر شدن سندرم بی قراری پا در شما شود.
تشخیص
برخی از افراد مبتلا به سندرم بی قراری پا ممکن است هیچوقت به دنبال درمان های پزشکی نروند چون می ترسند علائم مشکل در آنها انقدر پیچیده باشد که نتوانند به خوبی آنرا برای پزشک توصیف کنند یا گاهاً احتمال می دهند که مشکلشان چندان جدی تلقی نشود. برخی پزشکان علائم این مشکل را به عصبی بودن، استرس، کم خوابی،با درد و گرفتگی عضلانی نسبت می دهند. اما سندرم بی قراری پا در سالهای اخیر توجه بیشتری را از طرف رسانه ها و جامعه پزشکی به خود جلب کرده که باعث می شود اطلاعات مردم درمورد این مشکل بیشتر شود.
اگر تصور می کنید به این مشکل مبتلا هستید، حتماً با پزشک خانوادگی خود صحبت کنید. پزشکان با گوش دادن به توصیف شما از علائم بیماریتان و بررسی تاریخچه و سابقه پزشکیتان مشکل شما را تشخیص می دهند. پزشکتان ممکن است سوالاتی مانند این را از شما بپرسد:
آیا در نواحی پاها، احساس ناخوشایند و مور مور شدن می کنید، به صورتی که دلتان بخواهد همان موقع بلند شده و راه بروید؟
آیا حرکت کردن به از بین بردن این حس کمک می کند؟
آیا در حالت نشسته و شب ها این مشکل را بیشتر حس می کنید؟
آیا معمولاً مشکل به خواب می روید؟
آیا تا به حال به شما گفته اند که موقع خواب دست و پاهایتان را تکان میدهید؟
آیا فرد دیگری در خانواده تان به این مشکل مبتلاست؟
برای تشخیص سندرم بی قراری پا نمی توان از آزمایش خون یا سایر آزمایشات استفاده کرد. پاسخ های شما به پزشک کمک میکند بفهمد آیا به سندرم بی قراری پا مبتلا هستید یا نه و آیا برای تشخیص سایر مشکلاتی که منجر به این سندرم شده ایت، نیاز به آزمایش است یا خیر. آزمایش خون یا بررسی های عصبی برای تشخیص عامل این مشکل ضروری است.
پزشکتان ممکن است شما را به یک متخصص خواب معرفی کند تا ارزیابی های بیشتر روی این مشکل انجام گیرد. برای اینکار ممکن است لازم باشد یک شب در کلینیک بمانید تا عادات شما حین خوابیدن—مثلاً تکان دادن و باز و بسته کردن پا—بررسی شود. گرچه معمولاً برای تشخیص سندرم بی قراری پا از بررسی های خواب استفاده نمی شود.
درمان
گاهی اوقات، درمان عامل متضمن این مشکل مثلاً کمبود آهن یا بیماری عضب ثانویه به کاهش علائم سندرم بی قراری پا کمک میکند. کمبود آهن بدن را می توان با مصرف مکمل های آهن بهبود بخشید. اما دقت کنیدکه فقط تحت تجویز پزشک می توانید از این مکمل ها استفاده کنید.
اگر به سندرم بی قراری پا مبتلا هستید که هیچ عاملی متضمن آن وجود ندارد، درمان بر روی اصلاح عادات زندگی و دارو متمرکز خواهد بود. برخی داروهای تجویزی، که برای درمان سایر بیماری ها ساخته شده اند، می تواند به کاهش این ناراحتی ها کمک کند. این داروها عبارتند از:
داروهای بیماری پارکینسون: این داروها با تاثیر گذاشتن بر روی میزان پیامرسان شیمیایی دوپامین در مغز، میزان حرکت پاها را کاهش می دهد. این داروها عبارتند از: (pramipexole (Mirapex)، ropinirole (Requip، و ترکیبی از carbidopa و (levodopa (Sinemet.
داروهای شبه افیونی: داروهای مخدر و مسکن می تواند به از بین بردن علائم خفیف تا حاد این مشکل کمک کند اما اگر به میزان بالا مورد استفاده قرار گیرند، ممکن است اعتیادزا باشند. برخی نمونه های این داروها عبارتند از: کودئین، ترکیبی از اوکسیکودون و استامینوفن، و ترکیبی از هیدروکودون و استامینوفن.
آرامبخش های عضلانی و داروهای خواب آور: این گروه از داروها، که benzodiazepine نامیده می شوند، به شما کمک می کند شب ها بهتر بخوابید. اما این داروها وجود این احساس را در پا کم نمی کند، همچنین ممکن است در طول روز در شما احساس خواب الودگی ایجاد کند. برخی از انواع متداول آن عبارتند از: clonazepam (Klonopin)، eszopiclone (Lunesta) Ramelteon (Rozerem)، temazepam (Restroil, Razapam)، zaleplon (Sonata) و (zolpidem (Ambien.
داروهای بیماری صرع: برخی داروهای مخصوص بیماری صرع از جمله، gabapentin (Neurontin می تواند برای بسیاری از بیماران مبتلا به سندرم بیقراری پا مفید باشد.
ممکن است آزمایشات مختلفی طول بکشد تا پزشکتان داروی مناسب و دوز مناسب شما را پیدا کند. ترکیبی از این داروها معمولاً بهتر عمل می کند.
از جمله احتیاط هایی که باید در درمان سندرم بی قراری پا مورد نظر گرفته شود این است که گاهی اوقات یک دارو که روی شما کار کرده است و علائمتان را تاحدودی کاهش داده است، ناگهان بی تاثیر می شود. یا ممکن است متوجه شوید که علائمتان دوباره در اوایل روز برگشته است. مثلاً، اگر داروهایتان را 8 صبح مصرف میکردید، ممکن است علائم بیماری حول و حوش ساعت 6 در شما اتفاق بیفتد. در این حالت ممکن است پزشک داروی دیگری برای مقابله با این مشکل برایتان تجویز کند.
اکثر داروهایی که برای درمان سندرم بی قراری پا تجویز می شود برای خانم های باردار توصیه نمی شوند. درعوض، پزشکتان ممکن است تکنیک هایی برای مراقبت از خود به شما آموزش دهد که به تخفیف علائمتان کمک می کند. اما اگر این احساس درد و بی قراری در سه ماه آخر بارداری خیلی آزاردهنده شد، پزشک ممکن است از داروهای مسکن برای شما استفاده کند.
برخی داروها ممکن است وضعیت سندرم بی قراری پا را تشدید کنند. این داروها عبارتند از داروهای ضد تهوع، بلاکرهای شبکه ای کلسیم (که برای درمان بیماری های قلبی مورد استفاده قرار می گیرد) و اکثر داروهای ضد افسردگی. پزشکتان ممکن است پیشنهاد کند که درصورت امکان مصرف این داروها را کنار بگذارید. اما اگر مجبور باشید همواره از این دارها استفاده کنید، با تجویز داروهای التیام دهنده این مشکل می توان آن را کنترل کرد.
تکنیک های مراقبت از خود
ایجاد برخی تغییرات در شیوه زندگی می توند نقش مهمی در کاهش علائم این بیماری داشته باشد. این تکنیک ها به شما کمک میکند فعالیت اضافه پاها را کاهش دهید:
از مسکن استفاده کنید: درموارد خفیف بیماری، می توانید از مسکن ها معمولی مثل ایبوپروفن استفاده کنید.
حمام و ماساژ را امتحان کنید: خوابیدن در حمام آب داغ و ماساژ دادن پاها می تواند به آرام کردن آنها کمک کند.
از پک های گرم یا سرد استفاده کنید: ممکن است استفاده از پک های گرم یا سرد یا استفاده متناوب از آنها به کاهش این ناراحتی کمک کند.
از تکنیک های تمدد اعصاب مثل مدیتیشن و یوگا استفاده کنید: استرس میتواند سندرم بی قراری پا را تشدید کند. باید یاد بگیرید که چطور خود را مخصوصاً قبل از رفتن به رختخواب آرام کنید.
بهداشت خواب را رعایت کنید: خستگی علائم این مشکل را تشدید می کند؛ از اینرو بهتر است بهداشت خواب را به خوبی رعایت کنید. بهداشت خواب شامل فراهم آوردن محیطی ساکت آرام و راحت برای خواب، هر شب سر یک ساعت مقرر برای خواب آماده شدن، هر روز بیدار شدن سر یک ساعت مقرر، و خواب کافی می باشد.
ورزش: ورزش منظم و متوسط می تواند علائم این مشکل را کاهش دهد اما ورزش بیش از حد یا ورزش کردن در ساعات پایانی شب می تواند این علائم را تشدید کند.
پرهیز از کافئین: گاهی اوقات پرهیز از مصرف کافئین می تواند به کاهش علائم این بیماری کمک کند. ارزش امتحان کردن را دارد. مدتی از مواد حاوی کافئین مثل شکلات، چای، قهوه خودداری کنید.
پرهیز از مصرف الکل و دخانیات: این مواد نیز ممکن است باعث تشدید علائم سندرم بی قراری پا شود.
هوشیاری ذهنی در شب: خستگی و خواب آلودگی قبل از رفتن به رختخواب می تواند علائم این بیماری را تشدید کند.
مهارت هایی برای کنار آمدن با این مشکل
سندرم بی قراری پا به طور کلی بیماری ایت که تا آخر عمر در شما می ماند. زندگی کردن با این مشکل نیازمند کسب مهارت ها و تکنیک هایی است که به نفع شما باشد. مهارت های زیر می تواند برایتان مفید باشد:
درمورد سندرم بی قراری پا صحبت کنید: در میان گذاشتن اطلاعات مربوط به سندرم بی قراری پا با اعضای خانواده تان، دوستان و همکارانتان به شما کمک میکند آنها نیز مشکل شما را بهتر درک کنند و در صورت لزوم به شما کمک کنند.
با آن نجنگید: اگر سعی می کنید میل خود برای راه رفتن را سرکوب کنید، ممکن است علائم بیماریتان حتی بدتر هم بشود. ایرادی ندارد؛ از رختخواب بیرون بیایید و فعالیتی پیدا کنید که حواس شما را از این مشکل منحرف کند. حین مسافرت مدام اتومبیل را متوقف کرده و کمی قدم بزنید.
برای خوابتان دفتر روزانه داشته باشید: اگر حال و حوصله نوشتن ندارید، حرفهایتان را روی یک نوار کاست ضبط کنید. مصرف داروها و تکنیک های مراقبت فردی خود را به طور پیوسته گزارش کنید و این اطلاعات را در اختیار پزشکتان بگذارید.
حرکات کششی انجام دهید: روزتان را با حرکات کششی شروع کنید و شبتان را هم با این حرکات به پایان برسانید.
کمک بگیرید: گروه هایی وجود دارد که افراد مبتلا به این مشکل را گرد هم می آورد. با شرکت در این گروه ها نه تنا بینشتان به این بیماری تغییر می کند بلکه می توانید به کسان دیگری که مشکلی مثل شما دارند کمک کنید یا از آنها کمک بگیرید.
http://www.mardoman.net
