روش هاي مختلفي جهت بررسي و تشخيص وجود دارد اما در بین تمام آزمون ها در حال حاضر مهم ترین و مؤثرترین آنها انجام کولونوسکوپی کامل است زیرا این اقدام توانسته در ۹۰% موارد از بروز بیماری جلوگیری نماید.
کولونوسکوپی مطمئن ترین روش غربالگری و تشخیص برای افراد در معرض خطر سرطان روده بزرگ در هر سنی می باشد.
اخذ تاریخچه خانوادگی، ترسیم شجره نامه و انجام تست های ژنتیک یکی از بهترین روش های شناسایی بیماری های ارثی سرطان کولون و رکتوم است.
کولونوسکوپ چیست؟
کولونوسکوپ لوله قابل انعطافی است که بوسیله آن پزشک قادر است سراسر روده بزرگ را مشاهده نماید و بر این اساس می تواند علاوه بر تشخیص بیماری، در صورت رؤیت عارضه و یا پولیپ اقدام به نمونه برداری و یا برداشتن پولیپ نماید.
چرا کولونوسکوپی انجام می شود؟
امروزه کولونوسکوپی به چند منظور انجام می گردد:
- کولونوسکوپی تشخیصی که به منظور بررسی علائم بالینی از جمله خونریزی، اسهال مزمن، کم خونی، کاهش وزن، مدفوع باریک، احساس عدم تخلیه کامل پس از دفع، نفخ و گاز بیش از حد، ضعف، بی حالی و خستگی، چرک و بلغم در مدفوع، دل درد و قولنج های شکمی و تغییرات اجابت مزاج صورت می گیرد.
- کولونوسکوپی غربالگری که در افراد سالم و بدون علائم گوارشی انجام می شود و هدف از آن پیشگیری از بروز و یا تشخیص بهنگام سرطان روده بزرگ از طریق تشخیص زود رس ضایعات پیش سرطانی (پولیپ ها) و خارج کردن آنها می باشد.
کولونوسکوپی غربالگری که منجر به افزایش طول عمر و کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان روده بزرگ شده است در تمام افراد بدون سابقه فامیلی سرطان روده بزرگ و یا پولیپ از 50 سالگی و در افراد با سابقه فامیلی از سرطان روده بزرگ و یا پولیپ از سنین پایین تر توصیه می گردد.
کولونوسکوپی درمانی: عمدا جهت خارج کردن ضایعات پیش سرطانی (پولیپ ها) انجام می گردد. البته جهت درمان ضایعات خونریزی دهنده روده بزرگ از جمله؛ هموروئیدها، زخم های روده بزرگ و غیره … نیز کاربرد دارد.
فواید کولونوسکوپی:
محققان مراکز سرطان در سرتاسر دنیا در بررسی های خود دریافتند که انجام کولونوسکوپی خطر بروز سرطان روده بزرگ را کاهش داده و موجب افزایش طول عمر خواهد شد. پولیپ ها که از پوشش داخلی روده بزرگ منشاء می گیرند معمولا علامت خاصی نداشته و اغلب به طور تصادفی در حین کولونوسکوپی کشف می شوند، این پولیپ ها در صورت عدم درمان مستعد تبدیل شدن به سرطان روده بزرگ هستند.
کولونوسکوپی غربالگری توانایی تشخیص زودرس پولیپ ها را داشته و با برداشتن بهنگام این پولیپ ها (پولیپکتومی) در حین کولونوسکوپی درمانی، بروز سرطان روده بزرگ بطور چشمگیری کاهش خواهد یافت.
نحوه انجام کولونوسکوپی چگونه است؟
بیمار روی پهلو چپ روی تخت دراز کشیده و پس از دریافت داروهای آرام بخش وریدی که منجر به احساس خواب آلودگی و آرامش بیمار خواهد شد کولونوسکوپی انجام می شود و زمان انجام آن حدودا 20-10 دقیقه است. در فواصل انجام کولونوسکوپی دستگاه کولونوسکوپ توسط دستگاه های مخصوصی ضد عفونی خواهد شد تا خطر انتقال عفونت به حداقل برسد.
چند سوال مهم:
آیا کولونوسکوپی درد دارد؟
انجام کولونوسکوپی با تجویز داروهای مسکن و آرام بخش همراه است لذا انجام آن اغلب با آرامش و بدون درد است و بدلیل مصرف این داروها لازم است یک نفر شما را همراهی نماید.
عوارض کولونوسکوپی چیست؟
اغلب کولونوسکوپی بدون خطر است و گاهی اوقات به دلیل عدم آمادگی کامل روده ها ممکن است با عوارض نادری همراه گردد.
آیا جهت انجام کولونوسکوپی غربالگری لازم است منتظر شروع علائم گوارشی باشیم؟
هرگز، زیرا اغلب سرطان های روده بزرگ پس از بروز علائم، سرانجام خوبی ندارند، لذا اقدام صحیح پیشگیری از بروز آنها است که این مهم از طریق تشخیص زودرس ضایعات پیش سرطانی (پولیپ) و یا سرطان ها در مراحل اولیه صورت می گردد.
پولیپ ها و یا سرطان ها در مراحل اولیه، اغلب فاقد علامت و یا علائم اختصاصی می باشند.
آمادگی لازم برای انجام کولونوسکوپی به چه صورت است؟
تمیز کردن روده بزرگ کلید اصلی موفقیت در تشخیص و درمان بیماری کولون توسط کولونوسکوپی است در ضمن تمیز بودن روده ها موجب کوتاه شدن زمان کولونوسکوپی و کاهش عوارض آن خواهد شد.
رژیم غذایی : توصیه بر این است که از 48 ساعت قبل از انجام کولونوسکوپی از رژیم مایعات صاف شده (آب گوشت، آب مرغ، شربت گلاب، آب میوه بدون تفاله، نوشابه، چای و سوپ) و نیز آب به مقدار فراوان استفاده گردد. از مصرف غذاهای جامد (نان، برنج، سیب زمینی و گوشت و …) حبوبات، هندوانه، لبنیات و آب میده های رنگی ( آب آلبالو، آب انار، آب هویج) باید پرهیز شود.
مصرف عسل و یا آب کمپوت بدون میوه بلامانع است.
مواد مسهل : علاوه به رعایت رژیم غذایی فوق باید از چهار بسته پودر پلی اتیلن گلیکول ((PEG استفاده گردد. در این روش دو بسته پودر PEG روز قبل از کولونوسکوپی دو بسته هم در روز انجام کولونوسکوپی از صبح زود استفاده می گردد هربسته پودر PEG را در 5 \1 لیتر آب حل کرده و هر 15 دقیقه یک لیوان از آن را میل نمایید (جهت کولونوسکوپی نوبت عصر).
نشانه آمادگی کامل، دفع مدفوع آبکی و روشن است.
تذکرات:
الف- اگر شما مبتلا به یبوست هستید لازم است دو عدد قرص بیزاکودیل روز قبل و دو عدد هم صبح روز انجام کولونوسکوپی میل نمایید.
ب- پیاده روی و فعالیت کمک بسیار زیادی به آمادگی روده ها خواهد کرد.
نکات ضروری:
بیماران دیابتی در دوران آمادگی جهت کولونوسکوپی لازم است علاوه بر مشورت با پزشک معالج خود میزان مصرف داروهای کاهنده قند خون را کاهش دهند.
مصرف داروهای قلبی، کلیوی، فشار خون، اعصاب … در این دوران بلامانع است توصیه می گردد بیماران کبدی، کلیوی و یا قلبی به علت مصرف زیاد مایعات در این دوران با پزشک خود مشورت کنید.
بیمارستان تخصصی ابن سینا
