سیاتیک، نام یک عصب است. این عصب طولانی‌ترین عصب داخل بدن شماست که از لگن تا انتهای پا ادامه دارد و در طول مسیر خود به شاخه‌های متعددی
تقسیم می‌شود.
درد عصب سیاتیک
هر گونه فشار بر روی این عصب می‌تواند باعث ایجاد درد در تمام طول عصب شود. این درد به‌طور تدریجی شروع شده و با گذشت زمان افزایش می‌یابد و در هنگام نشستن، برخاستن، عطسه و یا سرفه‌کردن نیز بدتر می‌شود.
علائم
درد سیاتیک می تواند از یک درد خفیف گرفته تا ناتوانی و از کارافتادگی کامل متغیر باشد. احساس خارش، سوزش، بی‌حسی و ضعف عضلانی نیز وجود دارد.
علل
– فتق دیسک بین مهرهای یا بیرون‌زدگی دیسک بین مهرهای : دیسکهای بین مهرهای، صفحاتی از جنس غضروف هستند که مهره‌ها را از هم جدا می‌کنند. دیسکهای سالم، ستون مهره‌ها را انعطاف‌پذیر نگه داشته و مهره‌ها به‌راحتی بر روی هم می لغزند. با افزایش سن، این دیسک‌ها شروع به تحلیل رفتن می‌کنند و خشک می شوند. این مسئله موجب بیرون رانده‌شدن دیسک از محل خود (فتق) و فشار بر روی ریشه عصبی می‌شود.
– تنگی ستون مهره‌ها در قسمت کمر
– بیماری اسپوندیلولیستزی
– نشانگان پیریفورمیس : اسپاسم عضله ای که در نزدیکی عصب سیاتیک قرار دارد، باعث فشار بر عصب می‌شود.
– تومورهای نخاعی
– تومورهای عصب سیاتیک
– تصادفات رانندگی و یا ضربه دیدن ستون مهره‌ها
استراحت به مدت یک تا چند روز سبب بهبودی نسبی بیماری می‌شود. ولی استراحت به مدت طولانی، علائم را بدتر خواهد کرد
عوامل خطر
– سن : تحلیل دیسکهای بین مهرهای کمری از سن 30 سالگی شروع می‌شود. تنگی‌های ستون مهرهای، افراد را در سنین بالاتر از 50 سال درگیر می‌کنند.
– شغل : افرادی که شغلشان نیاز به چرخش مکرر کمر دارد، آنهایی که بارهای سنگین حمل می‌کنند و کسانی که به‌مدت طولانی رانندگی می‌کنند.
– فعالیت‌های بدنی : افرادی که برای مدت طولانی می‌نشینند و کم فعالیت هستند.
– عوامل ژنتیکی : دانشمندان دو ژن را شناسایی کرده‌اند که وجود آنها باعث ابتلا به بیماری سیاتیک می شود.
– بیماری دیابت : به‌دلیل آسیب و تخریب اعصاب بدن.
کی باید به پزشک مراجعه کرد؟
– اگر درد شما بیش از شش هفته طول کشید.
– اگر درد از ابتدا شدید بود و روزبه‌روز بدتر شد.
– اگر درد به دنبال یک آسیب شدید ایجاد شده است و یا اگر علاوه بر درد، دچار مشکلاتی در اجابت مزاج شده‌اید و یا درد با بی‌حسی و ضعف عضلات کمر یا پا همراه است.
راه های تشخیص
– پزشک در مورد سابقه بیماری سوال خواهد کرد.
– معاینه بالینی کامل
– بررسی قدرت عضلات و رفلکس‌ها
– تصویربرداری
درمان
– استراحت به مدت یک تا چند روز سبب بهبودی نسبی بیماری می‌شود. ولی استراحت به مدت طولانی، علائم را بدتر خواهد کرد.
برای بلند کردن اجسام یا کودک از زمین، هرگز از قسمت کمر خم نشوید، بلکه زانوهای خود را خم کنید و بنشینید و جسم یا کودک را بلند کنید
– کیسه یخ : مقداری یخ در یک حوله تمیز قرار دهید و آن را به مدت حداقل 15 تا 20 دقیقه بر روی ناحیه دردناک قرار دهید. این عمل را روزی 4 مرتبه تکرار کنید. کیسه یخ باعث کاهش التهاب در محل می‌شود.
– کیسه آب گرم : پس از 48 ساعت از شروع درد، در نواحی آسیب‌دیده از گرما استفاده کنید. چنانچه درد شما ادامه داشت، به‌طور متناوب کیسه‌های گرم و سرد را بر روی ناحیه مبتلا قرار دهید.
– انجام حرکات کششی: ورزش‌های کششی به شما کمک می‌کنند تا زودتر خوب شوید.
درد عصب سیاتیک
– داروهای ضددرد مثل آسپیرین استامینوفن وپروفن . ولی استفاده زیاد این داروها، بسیار زیان‌آور است. این داروها دارای عوارض جانبی نظیر:تهوع ،خونریزی معده ویا زخم های دستگاه گوارشهستند. پمادهای پیروکسیکام و دیکلوفناک هم مناسب اند.
– فیزیوتراپی : اگر دیسک از جای خود بیرون زده است، فیزیوتراپی در بهبودی آن موثر است. هدف از فیزیوتراپی، کمک به قرارگیری بدن در وضعیت صحیح، تقویت عضلاتی که از کمر شما حمایت می‌کنند و تقویت انعطاف‌پذیری بدن است.
– ورزش‌های معمولی: ورزش موجب آزاد کردن آندورفین‌ها می‌شود. آندورفین‌ها، واسطه‌های شیمیایی هستند که از رسیدن پیام‌های درد به مغز جلوگیری می‌کنند.
– اگر درمان‌های بالا در طی چند ماه نتوانند درد را کاهش دهند، انجام درمان‌های دیگر نظیر: تزریق کورتون به پرده نخاعی و یا انجام عمل جراحی ضرورت پیدا می کند.
پیشگیری
1- ورزش کردن : باید تمرکز، بیشتر روی عضلات شکم و کمر باشد، زیرا این عضلات جهت قرار گرفتن در وضعیت مناسب بدنی ضروری هستند. ورزش‌هایی نظیر: یوگا، دوچرخه‌های ثابت و تردمیل؛ به قوی نگاه داشتن این عضلات کمک می‌کنند.
هنگام حمله های حاد سیاتیک عصبی نباید ورزش کرد. در سیاتیک مزمن، ماساژ و تمرین های ورزشی کمک کننده است.
2- درست نشستن : یک صندلی خوب باید به‌خوبی از قوس کمری شما حمایت کند. اگر چنین نیست، از یک بالشتک نرم در پشت کمرتان استفاده کنید.
برای مدت طولاتی در یک جا ننشینید و در فواصل بین نشستن‌تان، حتما راه بروید
3- ایستادن ، خوابیدن و بلند کردن اجسام به طور صحیح : اگر باید برای مدت زمان طولانی بایستید، به‌طور متناوب بر روی یک پایتان تکیه کنید و به پای دیگر استراحت دهید.
روی یک تشک نسبتا سفت بخوابید و از بالش جهت حمایت کمرتان استفاده کنید، ولی از بالش‌هایی که موجب می‌شوند گردن شما بیش از حد بالا برود به هیچ‌وجه استفاده نکنید.
برای بلند کردن اجسام یا کودک از زمین، هرگز از قسمت کمر خم نشوید، بلکه زانوهای خود را خم کنید و بنشینید و جسم یا کودک را بلند کنید. جسم سنگین را نزدیک به بدنتان حمل کنید.
10 حرکت ورزشی برای بهبود درد سیاتیک
1- بخوابید و پاها را خم کنید، زانوها را به هم فشار دهید. با دست ها زانوها را از هم جدا کنید، در حالی که عضله های مقابل مقاومت می کنند. 30 ثانیه این کار را ادامه دهید.
2- بخوابید و پاها را خم کنید. پاها را یکی یکی راست کنید، اما ران ها را موازی هم نگه دارید. هر پا را 30 ثانیه بالا نگه دارید.
3- به پهلو دراز بکشید، باسن کمی خمیده و سمت دردناک رو به بالا باشد. پای دردناک را یک دقیقه عقب و جلو ببرید.
4- روی لبه تخت بنشینید، از عقب به دست ها تکیه دهید. هر پا را به نوبت دراز و خم کنید. این حرکت را 8 بار تکرار کنید.
5- روی صندلی بنشینید. پاها کمی خمیده است، دست ها را روی پاها بگذارید. از کمر به جلو خم شوید و دست ها تا نوک انگشتان پا برود. این حرکت را 4 بار تکرار کنید.
6- روی زمین بنشینید و پاها را دراز کنید. به جلو خم شوید و نوک پاها را لمس کنید. این حرکت را چند بار تکرار کنید.
7- بایستید و پای دردناک را آرام به جلو و عقب ببرید. این حرکت را 5 دقیقه انجام دهید.
8- دست ها را روی باسن بگذارید و سنگینی خود را به روی پای راست بدهید و آن را خم کنید و پای چپ را به سمت چپ دراز کنید. بایستید و حرکت را با پای دیگر تکرار کنید. این حرکت را از هر طرف 8 بار تکرار کنید.
9- بایستید و دست ها را روی باسن بگذارید. از کمر، به جلو و عقب خم شوید. این حرکت را 8 بار تکرار کنید.
10- یک میله افقی را بالای سر قرار دهید. به آرامی بالا تنه را به چپ و راست بچرخانید.
