در بين عوامل محيطي ميتوان از دست رفتن زودهنگام دندانهاي شيري را نام برد كه اغلب به دنبال پوسيدگي رخ ميدهد. فاكتور محيطي ديگر كه نقش آن همچنان مورد بحث است، فشار ناشي از رويش دندانهاي عقل است. برخي بر اين باورند كه رويش دندانهاي عقل ميتواند به دليل فشار بر دندانهاي جلوتر باعث حركت آنها و در نتيجه بينظمي دندانها شود و توصيه ميكنند دندانهاي عقل هم در افراد عادي و هم در بيماران پس از اتمام درمان ارتودونسي ثابت خارج شوند. با اين وجود شواهد علمي در بسياري از موارد خلاف اين موضوع را نشان ميدهد. در صورتي كه فشار دندانهاي عقل بتواند دندانهاي جلوتر را جابهجا كند اين پديده تنها در موارد معدودي رخ خواهد داد كه دندانهاي عقل، افقي يا با زاويهاي خاص رويش يابند.
علت عمدهاي كه اكنون براي بي نظمي دير هنگام دندانها بويژه در اواخر دهه دوم و اوايل دهه سوم زندگي مطرح است، رشد تاخيري فك پايين نسبت به فك بالاست كه با فشردن دندانهاي فك پايين به دندانهاي فك بالا و نسج نرم، باعث بروز يا تشديد بينظمي دندانها ميشود. اين مشكل هم در افراد عادي و هم در بيماران ارتودونسي به دنبال درمان رخ ميدهد. راهحلي كه بويژه پس از درمان ارتودونسي براي اين مشكل پيشنهاد ميشود، كاربرد نگهدارندهها (Retainers) است. اين وسايل 2 نوع ثابت و متحرك هستند.
نگهدارنده متحرك كه به نام پلاك متحرك هم معروف است، توسط بيمار در طول شبانه روز برداشته و گذاشته ميشود و به طور معمولي يكسال پس از اتمام درمان ارتودونسي ثابت يعني پس از برداشتن براكتها، ابتدا به صورت تمام وقت و سپس به شكل نيمه وقت به كار ميرود.
نگهدارنده ثابت معمولا قطعهاي از سيم استيل است كه توسط متخصص ارتودونسي در پايان درمان به طور ثابت در پشت دندانهاي جلويي فك پايين چسبانده ميشود و براي مدتي طولاني تا چندين سال در همان محل باقي ميماند.
كاربرد نگهدارندههاي ثابت يا متحرك به شكل طولاني مدت، اين اطمينان را ايجاد ميكند كه بينظمي دندانها پس از اتمام درمان ارتودونسي، مجددا ايجاد نشود.
منبع: جام جم