خانمي 37 ساله با شكايت از بي‌حسي در يك طرف صورتش به مطب پزشک مراجعه كرد. اين بي‌حسي كه موجب ايجاد تغييرشكل ظاهري فرد بيمار شده و حتي حس چشايي و شنوايي او را نيز تحت تاثير خود قرار داده است، سبب نگراني او از ابتلا به بيماري خطرناكي شده است. اين بي‌حسي در حدي است كه حتي بيمار قادر به خنديدن نيز نبوده و حتي نمي‌تواند يكي از چشم‌هايش را هم به آساني باز و بسته كند.
پزشک تشخیص داد که اين فرد مبتلا به بيماري فلج عصبي صورت يا فلج بل است. ماهيچه‌هاي صورت از طريق عصب صورت كنترل مي‌شوند. عصب صورت در حفره‌اي در داخل جمجمه جاي گرفته است كه اين حفره درست در ناحيه‌اي در مقابل گوش‌ها قرار دارد. عصب صورت از اين قسمت از جمجمه مانند يك بادبزن منشعب شده كه هر يك از انشعابات آن به ماهيچه‌ها و عضلات بسيار كوچكي كه مسووليت ايجاد تغييراتي در شكل ظاهري صورت را بر عهده دارند، متصل خواهد شد. هر گونه آسيب وارد شده به اين عصب كه موجب ايجاد اختلال در عملكرد آن شود، از حركت ماهيچه‌ها و عضلات صورت نيز جلوگيري به عمل خواهد آورد. چراكه در حقيقت اين عصب‌ها هستند كه انقباض و آزاد شدن عضلات را تحت كنترل قرار مي‌دهند. در چنين شرايطي ديگر فرد قادر به لبخند زدن نيز نبوده و حتي نمي‌تواند چشم‌هايش را به آساني ببندد. اگرچه عوامل مختلفي مي‌توانند در ايجاد اختلال در عملكرد عصب صورت نقش داشته باشند، اما يكي از شايع‌ترين علل بروز اين عوارض ابتلا به بيماري فلج عصبي صورت است كه در نتيجه التهاب و تورم عصب صورت در محل خروج از قاعده جمجمه ايجاد مي‌شود. اگرچه اين بيماري يك بيماري شايع است، اما هنوز علت اصلي ايجاد اين التهاب و در نتيجه فلج عصبي صورت در نتيجه التهاب عصب صورت شناسايي نشده است. وقتي فرد با چنين پيامدي مواجه مي‌شود يك طرف صورتش به طور ناگهاني دچار بي‌حسي يا فلج عصبي مي‌شود. برخي از افراد در نخستين روزهاي ابتلا به اين بيماري در داخل سر و در پشت گوش‌ها يعني در محل خروج عصب صورت از داخل جمجمه درد خفيفي را نيز احساس مي‌كنند كه البته پس از گذشت چند روز اين درد برطرف خواهد شد. اين بيماري حتي مي‌تواند حس چشايي يا حتي شنوايي فرد را نيز با مشكل مواجه سازد. دوسوم از افراد مبتلا به اين بيماري پس از گذشت چند هفته بدون اين كه تحت درمان خاصي قرار گيرند بهبودي كامل پيدا مي‌كنند. اگرچه تعدادي نيز به طور نسبي بهبود خواهند يافت، اما 10 درصد از اين بيماران بايد مدت زماني طولاني را با عوارض ناشي از اين بيماري دست و پنجه نرم كنند. به‌رغم اين كه اغلب بيماران به درمان نيازي نخواهند داشت، اما چنانچه فرد در سن سالمندي به اين بيماري مبتلا شود فلج عصبي صورت همه صورت او را درگير خواهد كرد و چنانچه اين عوارض با درد شديدي همراه باشد لازم است فرد بلافاصله تحت درمان قرار گيرد. بسياري از متخصصان بر اين باورند كه اين اختلال مي‌تواند ناشي از پاسخ يا واكنش بدن به يك ويروس باشد. در نتيجه عفونت ناشي از فعاليت اين ويروس، عصب صورت در داخل كانال استخواني متورم شده و در نتيجه عصب در داخل اين كانال تحت فشار قرار گرفته و آسيب مي‌بيند. پردنيزون ازجمله داروهايي است كه مي‌توان از آن براي درمان بيماران مبتلا به فلج بل استفاده كرد. اين دارو يك داروي استروئيدي است كه التهاب و تورم عصب صورت را كاهش خواهد داد.البته بايد توجه داشت كه درمان بيماري بايد حداكثر تا 5 روز پس از بروز نخستين نشانه‌هاي بيماري آغاز شود و در غير اين صورت درمان فرد با موفقيت انجام نخواهد شد. اگرچه احتمال ابتلا به اين بيماري در هر گروه سني وجود دارد، اما ابتلا به اين بيماري در فاصله سني 20 تا 40 سالگي شايع‌تر است.
دكتر هنگامه غفوري‌نيا
